Sağlık alanında çalışan meslek mensuplarını yakından ilgilendiren önemli bir gelişme yaşandı. 5 Nisan 2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan “Sağlık Meslek Mensuplarının Serbest Meslek İcrası Hakkında Yönetmelik” ile birlikte, artık birçok sağlık profesyoneli mesleklerini kendi adlarına ve bağımsız şekilde icra edebilecek. Yönetmelik, klinik psikolog, hemşire, hemşireliğe eşdeğer sağlık memuru, ebe, fizyoterapist, odyolog, diyetisyen, dil ve konuşma terapisti, podolog ve ergoterapist(iş ve uğraşı terapistini) meslek gruplarına, bireysel olarak sağlık hizmet birimi açma ve işletme hakkı tanıyor.
“Kimler Sağlık Meslek Hizmet Birimi Açabilir?”
Artık sağlık meslek mensupları mesleklerini serbest olarak yalnızca “sağlık meslek hizmet birimi” adı altında icra edebilecek. Bu birimler yalnızca Türk vatandaşı sağlık meslek mensupları tarafından açılabilecek; tüzel kişilere böyle bir yetki tanınmamış durumda. Aynı unvana sahip en fazla üç sağlık meslek mensubu, müşterek birim açabilecek ancak her biri için ayrı ruhsat düzenlenecek ve uygulama alanları birbirinden bağımsız olacak şekilde yapılandırılacak. Bunun dışında, bir sağlık meslek mensubu yalnızca tek bir sağlık meslek hizmet birimi açabilecek.
Ruhsat Alma Süreci Nasıl İşliyor?
Her sağlık meslek hizmet biriminin, faaliyet göstermeden önce İl Sağlık Müdürlüğü’nden ruhsat alması zorunlu kılındı. Ruhsat başvuruları sırasında yerinde inceleme yapılacak, eksiklik tespit edilirse süre verilerek giderilmesi istenecek. Ruhsat alındıktan sonra altı ay içinde faaliyete başlanmaması halinde ruhsat geçersiz sayılabilecek. Ayrıca, ruhsat bilgilerinde değişiklik olması durumunda bu durumun en geç 10 iş günü içinde bildirilmesi gerekiyor.
Yönetmeliğin Getirdiği Başlıca Diğer Yenilikler
Devir ve ortaklıklar sınırlandırıldı: Ruhsatın devri açık şekilde yasaklanmış olup sağlık meslek hizmet birimi bir başkasına kiralanamaz veya başka bir kişi adına kullanılamaz. İçeride farklı bir iş yeri açılması, üçüncü kişilere alan tahsisi ya da başka bir meslek grubu ile ortaklık kurulması mümkün değil. Bu düzenlemeyle, yetki dışı müdahalelerin ve ticari karmaşaların önüne geçilmesi hedefleniyor.
Fiziksel koşullar ve donanım standartları belirlendi: Sağlık meslek hizmet birimlerinde her uygulama odasının en az 10 metrekare olması, odalarda lavabo bulunması, bekleme salonu ve engelli kullanımına uygun hijyenik tuvaletlerin sağlanması gibi fiziksel standartlar zorunlu hale getirildi. Ayrıca, kullanılacak tüm tıbbi cihazların Sağlık Bakanlığı Ürün Takip Sistemine kayıtlı olması gerekiyor.
Personel yapısına sınırlamalar getirildi: Sağlık meslek mensupları yalnızca kendi meslek alanlarına uygun bir sağlık teknikeri veya teknisyeni istihdam edebilecektir. Bu sayı hiçbir koşulda birden fazla olamayacak, destek personeli istihdamı mümkün olsa da bu kişiler doğrudan sağlık hizmetinde görev alamayacaktır. Personelin kimlik ve çalışma bilgileri İl Sağlık Müdürlüğü’ne bildirilmesi ve değişikliklerin10 iş günü içinde iletilmesi gerekiyor.
Hizmet sunumu hekime bağlı olarak yapılacak: Sağlık meslek hizmet birimlerinde yalnızca hekim tarafından tanısı konulmuş ve tedavi planı oluşturulmuş hastalara yönelik hizmet sunulmasına imkan tanınıyor. Bu hizmet öncesinde hastaya yapılacak uygulama hakkında bilgilendirme yapılması ve yazılı onam alınması zorunlu hale getirildi. Uygulamanın, tedavi planı çerçevesinde kalması şart koşuldu. Planın hastaya zarar vereceği öngörülürse, uygulama yapılmaması sağlık meslek mensubunun sorumluluğunda olacak.
Kişisel veri güvenliği ön planda: Hasta verileri yalnızca hizmet sunulan birimde görüntülenebilecek ve merkezi sağlık veri sistemine güvenli biçimde aktarılacak. Elektronik ortamda tutulan bu verilerin değiştirilmesi ya da silinmesine karşı tüm teknik ve idari önlemler alınmak zorunda. Elektronik imza ile oluşturulan belgeler resmi evrak sayılacak, hasta ya da yasal temsilcisi talep ettiğinde ilgili kayıtlar paylaşılabilecek.
Tanıtım ve tabela kullanımı sınırlandırıldı: Sağlık meslek hizmet birimlerinin tabelalarında yalnızca isim, ünvan ve “Özel Sağlık Meslek Hizmet Birimi” ibaresi yer alabilecek. Kamu sağlık kuruluşlarını çağrıştıracak ifadeler yasaklanmış durumda. Tabelaların ölçüsü, rengi, yazı tipi gibi görsel ögeler bile sınırlanmış; gösterişli, yanıltıcı ya da uzmanlık algısı yaratacak tanıtımlar kesin olarak yasaklanmıştır.
Kısıtlamalar ve yasaklar açıkça tanımlandı: Sağlık meslek hizmet birimlerinde tetkik ve tahlil istenemeyecek, başka kuruluşlara yönlendirme yapılamayacak ve sağlık dışı ürünlerin (ilaç, gıda takviyesi, kozmetik vb.) satışı gerçekleştirilemeyecek. Ayrıca, uygulama alanlarının dışında ve gizli tutulmuş herhangi bir dolap, bölüm ya da alan bulunamayacak.
Denetim süreçleri düzenli hale getirildi: Her sağlık meslek hizmet birimi yılda en az bir kez denetime tabi tutulacak. Bu denetimler hem yerinde hem de elektronik sistemler üzerinden yapılabilecek. Ruhsat belgesi, diploma ve çalışma belgeleri görünür şekilde asılmak zorunda olacak. Denetimde herhangi bir uygunsuzluk tespit edilirse, eksiklikler giderilene kadar birimin faaliyetleri geçici olarak durdurulabilecek.
Geçiş süreci ve uyum zorunluluğu getirildi: Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce faaliyet göstermekte olan sağlık kabinleri, 31 Aralık 2025 tarihine kadar yönetmeliğe tam uyum sağlamak zorunda. Fiziki standartlar bakımından açıldıkları tarihteki mevzuat hükümleri geçerli olsa da, diğer tüm konularda yeni düzenlemelere uygun hale gelmeleri gerekecek. Ayrıca, yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay içinde ruhsatlandırılmayan mevcut iş yerleri faaliyetlerini sürdüremeyecek.
Yeni Yönetmelikte Denetim ve Cezalar
Mevcut iş yerleri için 3 aylık uyum süresi tanındı. Yönetmelik yayımlanmadan önce kurulmuş olan ve halen faaliyette bulunan sağlık kabinleri veya benzeri iş yerlerinin, en geç üç ay içinde bu yönetmelikte belirlenen kurallara uygun hale getirilerek ruhsatlandırılması gerekiyor. Bu süre içinde gerekli uyum sağlanmazsa, faaliyetin durdurulması ve ruhsat iptali gündeme gelebilir.
Yönetmeliğin getirdiği kurallar yalnızca tavsiye niteliğinde değil; aksine, uyulmaması halinde ciddi yaptırımların uygulanabileceği açıkça düzenlenmiş durumda. Ruhsatsız çalışan sağlık meslek mensupları, fiziki standartlara uymayan birimler, yetki sınırlarının dışına çıkan uygulamalar veya etik kuralları ihlal eden tanıtım faaliyetleri gibi durumlar idari para cezaları, ruhsat iptali ya da doğrudan faaliyetin durdurulması ile sonuçlanabiliyor.
Sonuç
Bu yönetmelik, sağlık meslek mensuplarının mesleki bağımsızlıklarını korurken, aynı zamanda hizmet sunumunun belirli bir standartta ve denetlenebilir şekilde yapılmasını hedefliyor. Sağlık hizmeti sunumunun güvenli, şeffaf ve etik ilkelere uygun yürütülmesi amacıyla getirilen bu düzenlemeler, sektör için önemli bir dönüm noktası niteliği taşıyor. Serbest çalışan ya da çalışmayı planlayan tüm sağlık profesyonellerinin, yasal yükümlülüklerini doğru anlaması ve sürece zamanında uyum sağlaması büyük önem taşıyor.